PARK ZAMKOWY

Park Zamkowy zajmuje pow. 13,87 ha . Jest obiektem prawnie chronionym, wpisanym do rejestru zabytków nieruchomych Województwa Śląskiego pod nr A/1672/66/97, 17.12.1997, wchodzącym w skład zespołu zamkowego, który obejmuje: zamek z XIII/XIV w., kaplicę z 1290 r., budynek bramny z XIII i XIV w., oraz pozostałości murów obronnych od strony zachodniej[1].

Park leży na terenie dawnego wierzbowo-topolowego lasu łęgowego. Niektóre rosnące w nim okazy są pozostałością po tym lesie i rosną zupełnie naturalnie. Zadrzewienie parku stanowią głównie drzewa liściaste: klon pospolity, klon jawor, jesion wyniosły, dąb szypułkowy, dąb czerwony, lipa drobnolistna, wiąz, kasztanowiec biały, orzech włoski, robinia biała, wierzba płacząca, wierzba krucha, olsza czarna, liczne gatunki topoli m.in. topola biała, topola czarna, topola kanadyjska, topola Simona, pojedyncze okazy klonu srebrzystego, buku zwyczajnego, dębu błotnego i surmii bignoniowej, a także pojedyncze egzemplarze drzew iglastych – świerka pospolitego i sosny czarnej[2]. W Parku można spotkać ponad 20 okazów topoli czarnej, będących pozostałościami po rosnącym kiedyś na terenie parku nadodrzańskim lesie łęgowym. Obwody pni tych drzew mają od 4 do ponad 6 m, wysokością znacznie przekraczają 20 m, a najstarsze z nich liczą sobie ponad 200 lat[3]. Niestety nie są w najlepszej kondycji. W rejonie skrzyżowania ulicy Zamkowej i Armii Krajowej rośnie drzewo z gat. dąb błotny stanowiący pomnik przyrody (Uchwała Nr XXVIX/379/2008 Rady Miasta Racibórz z dnia 26 listopada 2008r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody zlokalizowanych na terenie miasta Racibórz (Dz. Urz. Woj. Śl. Nr 10 z dnia 23.01.2009r. poz. 304)[4]. Co ciekawe wiek dębu określany jest na około 110 lat. Jego obwód wynosi 310 cm, pierśnica 98 cm, wysokość 16 m, a średnica korony 7 m[5] .

Park znajduje się w centrum miasta, na prawym brzegu Odry, w dzielnicy Ostróg. Na terenie Parku znajduje się pomnik Powstańców Śląskich, odsłonięty w 1958 roku, w miejscu, w którym Niemcy pochowali uczestników III powstania śląskiego oraz cmentarz żołnierzy radzieckich poległych w walkach o Racibórz wiosną 1945 roku. W 14 mogiłach pochowano blisko 300 żołnierzy[6]

Z parkiem bezpośrednio sąsiaduje Zamek Piastowski, który stanowi najcenniejszy średniowieczny zabytek w województwie śląskim. Budowla, którą dziś podziwiamy, jest wynikiem wielu przebudów dokonywanych na przestrzeni wieków i stanowi swoistą mieszankę stylów architektonicznych. Zamek, będącym niemym świadkiem burzliwych dziejów górnego Śląska, wielokrotnie przechodził z rąk do rąk. Niszczony, odbudowywany i przebudowywany z czasem tracił na znaczeniu. Od lat 30. XIX wieku do 1945 r. zamek należał do książęcego rodu Hohenlohe-Waldenburg-Schillingsfürst z Rud. W latach 50-tych budowla, jak wiele innych obiektów zabytkowych w PRL, zaczęła znów niszczeć. Od lat 90-tych zeszłego stulecia zamek jest stopniowo odnawiany. W 2012 r. został odbudowany i udostępniony do zwiedzania[7]. Jednym z cenniejszych obiektów zamku jest kaplica św. Tomasza Becketa z Canterbury, zwana perłą śląskiego gotyku oraz śląską Sainte-Chapelle. Powodzie, pożary, nieprzyjacielskie wojska i czas i zaniechanie nie były łaskawe dla zamkowej kaplicy. Jednak dzięki wielu żmudnym i kosztownym pracom konserwatorskim raciborski zamek i kaplica odzyskały dawną świetność. Można je zwiedzać codziennie, a w ciągu roku na zamku organizowane są wystawy stałe i czasowe. Zamkowy dziedziniec wielokrotnie w ciągu roku tętni życiem dzięki organizowanym tutaj imprezom, takim jak: Zamkowa Noc z Duchami, Intro Festival, czyli festiwal muzyki elektronicznej i światła, Raciborskie Dni Nauki i Techniki, Międzynarodowe Spotkania Artystyczne Śląsk - Kraina Wielu Kultur czy Zamkowy Jarmark kwiatów, żywności ekologicznej i rękodzieła. Koncerty i imprezy plenerowe na dziedzińcu ściągają gości z kraju jak i z zagranicy[8]

Warto wspomnieć, że na Zamku Piastowskim funkcjonują restauracje serwujące pyszne jedzenie i piwo.

Z zamkiem piastowskim nierozerwalnie związany jest Browar Zamkowy. Spośród czynnych browarów polskich raciborski Browar Zamkowy posiada jedną z najstarszych tradycji warzenia piwa sięgającą początków XVI wieku, aczkolwiek historia warzenia piwa w Raciborzu sięga XIII wieku. Najstarsze, pisemne wzmianki o piwowarstwie raciborskim pochodzą z 1293 r. i znajdują się w poradzie prawnej udzielonej na prośbę miasta przez radcę i ławników Świdnicy. Rok później książę Przemysław Władysławowicz nadał miastu prawo mili zapowiedniej, określającej, że w obrębie 1 mili od murów miasta raciborzanie posiadali monopol warzenia i wyszynku, rzemiosła i handlu. Piwowarstwo musiało istnieć w Raciborzu już dużo wcześniej, jeszcze za czasów księcia piastowskiego Mieszka Plątonogiego, gdyż raciborska osada przedlokacyjna posiadała prawo targu i wyszynku potwierdzona źródłowo w 1217 roku[9]. W 1318 roku wszystkie domy raciborskiego mieszczaństwa posiadały prawo warzenia piwa. Przywilej ten stanowił poważne źródło dochodów rodziny. Pierwsze źródła pisane wzmiankujące o browarze książęcym w Raciborzu pochodzą z 1567 roku z księgi gruntowej komory książęcej. Browar usytuowany był przy murach zamku, gdzie piwo leżakowało w piwnicach przez kilka tygodni, zanim je rozlano, a naprzeciwko zamku wybudowano słodownię. W XIX wieku po pożarze browar został odbudowany, ale ulokowano go w innym miejscu. Został wybudowany od podstaw na miejscu północnego i częściowo zachodniego skrzydła zamku książęcego i zakupiono nowoczesną jak na owe czasy maszynę parową. Piwo pilzneńskie warzone w raciborskim browarze zyskało sławę w kraju jak i za granicą. Za sukcesem stał mistrz piwowarstwa Kaufmann oraz: własna uprawa, zbiór i oczyszczanie jęczmienia browarnego; woda z własnych źródeł w Oborze doprowadzana drewnianym rurociągiem z odległości 6 km; najlepszy chmiel z niemieckiego Hallertau lub czeskiego Żatca; zaniechana już w innych browarach, ale w Raciborzu cały czas stosowana 3 miesięczna wtórna fermentacja w drewnianych kufach leżakowych w chłodnych piwnicach zamkowych.

W parku stoi również zbytkowy budynek dawnej przystani żeglarskiej z końca XIX wieku. Dom wzniesiony w konstrukcji szachulcowej z charakterystyczną elewacją, którą tworzą belki, ułożone pionowo, poziomo i ukośnie. Drewniana konstrukcja jest wyeksponowana, a ściana pokryta jest białym tynkiem.

budynek dawnych koszar wojskowych z przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XIX wieku, w stylu neogotyckim;
zespół kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, w skład którego wchodzi: kościół, mur z bramami i stacjami Drogi Krzyżowej, dwie kaplice przy kościele, kaplica cmentarna murowana, kaplica cmentarna drewniana;
zajazd biskupi dawny dwukondygdacyjny budynek wybudowany w latach 1784-1787.

Dla tych co lubią spędzać czas bardziej aktywnie przygotowano ścieżki rowerowe, boisko do siatkówki plażowej, boisko do mini koszykówki (streetball), skate park (ok. 200 m od budynku bramnego wzdłuż ul. Zamkowej). W rejonie parku zlokalizowany jest gminny kompleks sportowo – rekreacyjny Ośrodka Sportu i Rekreacji, w skład którego wchodzi: Aquapark H2Ostróg, stadion piłkarski z bieżnią dla lekkoatletów, korty tenisowe, kręgielnia, mini golf.